1. Nhược thị là gì?

 

Nhược thị (Amblyopia) là tình trạng giảm thị lực ở một hoặc hai mắt, không thể cải thiện hoàn toàn bằng đeo kính gọng hoặc kính áp tròng, và không do tổn thương thực thể ở mắt gây ra.

Bản chất của nhược thị là não không tiếp nhận hoặc xử lý đầy đủ hình ảnh từ mắt, dẫn đến suy giảm khả năng nhìn.

 

Nhược thị thường gặp ở một mắt, nhưng vẫn có thể ảnh hưởng cả hai mắt. Tỷ lệ nhược thị chiếm khoảng 3% trẻ dưới 6 tuổi.

 

Các mức độ nhược thị

 

• Nhẹ: Thị lực từ 20/40 đến 20/30
• Trung bình: Thị lực từ 20/200 đến 20/50
• Nặng: Thị lực dưới 20/200

Nếu không điều trị trước 7–8 tuổi, giảm thị lực thường sẽ tồn tại vĩnh viễn.

 

2. Nguyên nhân gây nhược thị

 

Sự phát triển thị giác diễn ra mạnh mẽ ở 7–8 năm đầu đời. Nếu một hoặc hai mắt không được sử dụng bình thường trong giai đoạn này, não sẽ không học cách nhìn đúng, dẫn đến nhược thị. Ba nhóm nguyên nhân chính gồm:

 

2.1. Lác mắt (lé)

 

• Hai mắt không nhìn cùng một hướng.
• Não bỏ qua tín hiệu từ mắt lệch để tránh hiện tượng song thị.
• Mắt bị “bỏ quên” không được sử dụng → gây nhược thị.

2.2. Tật khúc xạ và lệch khúc xạ

 

• Cận thị, viễn thị hoặc loạn thị cao.
• Lệch khúc xạ ≥ 2D giữa hai mắt khiến não ưu tiên mắt có thị lực tốt hơn.
• Mắt còn lại bị giảm kích thích thị giác → dẫn đến nhược thị.

2.3. Các bất thường gây cản trở đường nhìn

 

Bao gồm:

• Đục thủy tinh thể bẩm sinh
• Sẹo giác mạc
• Sụp mi nặng
• Tổn thương dịch kính
• Màng đồng tử tồn lưu
  Những bệnh lý này làm giảm ánh sáng vào mắt → não không hình thành đường dẫn truyền thị giác đầy đủ.

3. Triệu chứng của nhược thị

 

Nhược thị thường biểu hiện âm thầm. Trẻ có thể có:

• Nhìn mờ một mắt hoặc hai mắt
• Mỏi mắt, nhức mắt
• Lác mắt, sụp mi
• Chênh lệch thị lực giữa hai mắt ≥ 2 dòng trên bảng thị lực
• Đọc từng chữ một dễ hơn so với đọc cả dòng

Vì trẻ nhỏ ít khi tự phát hiện, phụ huynh nên đưa trẻ đi khám mắt định kỳ, đặc biệt từ 3–6 tuổi.

 

4. Phòng ngừa nhược thị

 

Điều quan trọng nhất là phát hiện sớm các nguyên nhân, nhất là:

• Tật khúc xạ không được chỉnh kính
• Lác mắt
• Đục thủy tinh thể bẩm sinh

Thời gian điều trị hiệu quả nhất:

• Nhược thị do lác: trước 9 tuổi
• Nhược thị do lệch khúc xạ: trước 12 tuổi

5. Điều trị nhược thị

 

Nguyên tắc chung:

1.     Điều trị nguyên nhân

2.     Tăng cường hoạt động của mắt nhược thị

3.     Hạn chế mắt lành để kích thích mắt yếu

 

5.1. Điều trị nguyên nhân

 

• Điều chỉnh tật khúc xạ bằng đeo kính đúng số.
• Phẫu thuật đục thủy tinh thể, sụp mi nếu cần.
• Điều trị viêm nhiễm hoặc tổn thương che chắn trục nhìn.
•  

5.2. Phương pháp bịt mắt

 

Mục tiêu: ép trẻ sử dụng mắt nhược thị bằng cách che mắt tốt.

Các hình thức:

• Dán băng che trực tiếp
• Dán trên kính gọng
• Kính tiếp xúc mờ/đục

Thời gian bịt mắt tùy mức độ:

• Nhược thị nặng: bịt toàn thời gian
• Nhược thị vừa: bịt trừ 1 giờ/ngày
• Trẻ dưới 1 tuổi: bịt ½ thời gian thức

 

Theo dõi thị lực:

• 1 tuổi → tái khám sau 1 tuần
• 2 tuổi → 2 tuần
• 3 tuổi → 3 tuần
• Từ 4 tuổi trở lên → 1 tháng

 

Luôn kiểm tra để tránh nhược thị đảo ngược ở mắt lành.

 

5.3. Phương pháp gia phạt

 

Sử dụng:

• Thuốc nhỏ mắt làm mờ mắt tốt (thường dùng atropine)
• Kính đặc chế làm giảm độ nét mắt lành

Mục tiêu giống bịt mắt nhưng phù hợp hơn với trẻ không hợp tác.

 

5.4. Kích thích thị giác

• Đeo kính đủ số liên tục
• Tập mắt qua các trò chơi rèn luyện thị giác:
• Xâu hạt cườm
• Ghép hình
• Tô màu chi tiết
• Các bài tập trên máy hỗ trợ điều trị

 

Điều trị thường kéo dài nhiều tuần đến vài tháng, và trẻ cần được theo dõi đến khoảng 8 tuổi để phòng tái phát.

 

Kết luận

 

Nhược thị là bệnh lý có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm. Phụ huynh nên đưa trẻ đi khám định kỳ, đặc biệt khi có biểu hiện lác, nheo mắt, nhìn mờ hoặc có tiền sử gia đình mắc tật khúc xạ.

 

👉 Bệnh viện Mắt Miền Đông hiện đang triển khai đầy đủ các dịch vụ:

• Khám sàng lọc nhược thị
• Đo khúc xạ chính xác cho trẻ
• Điều trị nhược thị bằng bịt mắt – gia phạt – tập thị giác chuyên sâu

Mọi thắc mắc xin liên hệ Hotline: 0879 712 712 để được tư vấn.